چشم‌انداز نشست تهران؛ ثبات و صلح در قفقاز

محسن پاک‌آیین، کارشناس مسائل قفقاز با اشاره به برگزاری نشست ۳+۳ و میزبانی تهران در شکل‌گیری سازوکارهای صلح منطقه‌ای، عنوان کرد: «این نشست که در تهران و در سطح وزرای خارجه برای نخستین‌بار برگزار می‌شود، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه با نتایج آن، چشم‌انداز صلح را در قفقاز شاهد هستیم.»

این کارشناس مسائل بین‌الملل، ادامه داد: «این نشست پس از آن برگزار می‌شود که آذربایجان و ارمنستان تصمیم گرفتند به تمامیت ارضی یکدیگر احترام بگذارند و در افزایش تنش و جنگ و تغییر مرزهای جغرافیایی و بین‌المللی اقدامی انجام ندهند. با گفتمان و مذاکراتی که طرفین درگیر جنگ در قفقاز جنوبی داشتند، هم قره‌باغ به آذربایجان برگشت و هم سایه جنگ از ارمنستان برطرف شد، البته آذربایجان هم پذیرفت که حقوق ارامنه را به‌خوبی تأمین کند.»

چشم‌انداز این اجلاس مثبت است
پاک‌آیین با اشاره به اینکه این اجلاس در تهران و به دعوت وزیر خارجه کشورمان انجام شد، تصریح کرد: «با برگزاری نشست تهران می‌توان گفت این فضایی که در مسیر تنش و مناقشه بود، اکنون به سمت همکاری و پرهیز از رقابت‌های غیرسازنده پیش می‌رود.»
وی با بیان اینکه تنها گرجستان در این نشست حضور پیدا نکرده است، گفت: «گرجستان به دلیل اختلافی که در برخی از استان‌های مورد مناقشه خود با روسیه دارد که منجر به قطع روابط طرفین هم شده، در این نشست شرکت نکرده است؛ اگرچه گرجستان با وجود اختلاف با روسیه در نشست تهران حضور نیافت؛ اما برخی دیگر از کشورها مانند آذربایجان و ارمنستان، با وجود مشکلاتی که با یکدیگر دارند، ولی در این نشست حضور یافتند. بحث اجلاس تهران می‌تواند با وجود اختلافات بین اعضا در تهران برگزار شود. همان‌گونه که بین ارمنستان یا ترکیه و آذربایجان اختلافاتی وجود دارد یا بین روسیه و ارمنستان هنوز اختلاف هست، ولی با وجود این اختلافات، در نشست تهران حضور پیدا کردند.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به چشم‌انداز این نشست، افزود: «چشم‌انداز این اجلاس مثبت است که سبب صلح و امنیت می‌شود، اکنون و بدون دخالت کشورهای فرامنطقه‌ای به این جمع‌بندی رسیده‌اند که باید به هم اعتماد و مسائل خودشان را در درون منطقه حل کنند. کشورهای قفقاز جنوبی، اهداف خاصی دارند و به کشورهای خارجی این پیام را می‌دهند که به منطقه نیایند.»

نگاه راهبردی ایران به موضوعات منطقه‌ای
پاک‌آیین یادآور شد: «چشم‌انداز و مسیر کشورهای حوزه قفقاز نشان می‌دهد به سمت رقابت می‌روند، این کشورهای حاضر در نشست تهران می‌توانند در مسیر تجارت و انرژی در کنار گردشگری و کشاورزی شرکای خوبی برای هم باشند؛ اگرچه در گذشته اختلافات موجود در قفقاز مانع این شده بود که همکاری‌ها زیاد نباشد؛ اما با نشست تهران می‌تواند این مسأله رخ دهد و پایه‌های همکاری گذاشته شود.»
وی با اشاره به اینکه دیگر در منطقه قفقاز جنگ نخواهیم داشت و به سمت صلح می‌رویم، یادآور شد: «بین ایران و کشورهای حوزه قفقاز، ثبات، صلح و آرامش خواهیم داشت که موجب رونق اقتصادی خواهد شد و برای همکاری گسترده در آینده در حوزه‌های مختلف می‌توانیم این اجلاس را مهم تلقی کنیم. نباید فراموش کرد نشست تهران، دستاورد بزرگی برای نظام است که به دنبال سیاست صلح و توسعه روابط با کشورهای همسایه است.»
وی با اشاره به اینکه نشست تهران نشان‌دهنده این است که ایران نگاه راهبردی به موضوعات منطقه‌ای دارد، گفت: «خوشبختانه در بحث زنگزور هر دو کشور تمامیت ارضی یکدیگر را پذیرفتند، آذربایجان هم دخالتی در این مسیر ندارد. مسأله دیگر اینکه آذربایجان تصمیم گرفت از مسیر ایران یک خط ریلی برای نخجوان بکشد و خط ایران را فعال کند که این موضوع دستاورد مهمی در منطقه بود. ایران راه‌های خودش را برای کشورهای منطقه باز گذاشته است و از مسیر ایران، این خط راه‌آهن عبور می‌کند. مسیر آذربایجان به ایران هم جاده‌ای و هم ریلی خواهد بود.