توافق برای تبادل زندانیان نشان داد فشار حداکثری و تهدید جواب نمی‌دهد

پنج‌شنبه هفته گذشته ایران و آمریکا در موضع‌گیری‌های جداگانه‌ای و به صورت رسمی اعلام کردند که در ارتباط با تبادل زندانیان بین دو کشور و همچنین آزادسازی چند میلیارد دلار از دارایی‌های ایران که برای چندین سال به‌طور غیرقانونی در کره جنوبی به بهانه تحریم‌های واشنگتن علیه تهران توقیف شده بود، به توافق رسیده‌اند.

پیشینه مذاکرات تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا به طور مشخص در جریان مذاکرات برجامی و در راستای توافق هسته‌ای شکل گرفت.

در عین حال مذاکرات برای تبادل چهار زندانی ایرانی با چهار زندانی ایرانی ـ آمریکایی از دو سال پیش در حاشیه مذاکرات احیای برجام به طور جداگانه در جریان بود. بعد از خروج آمریکا از برجام، مذاکرات درباره تبادل زندانیان با واسطه یک یا دو کشور در منطقه انجام و پیگیری شده است.

مذاکرات مذکور در دو سال گذشته با چالش‌های زیادی رو به رو بوده است. آمریکا تمایل داشت این مذاکرات و توافق بر سر آزادی زندانیان پیش درآمدی برای ورود به مذاکرات جامع‌تری با ایران درباره موضوع هسته‌ای و مسایل دیگر از جمله مسایل منطقه باشد، اما ایران هر بار این درخواست و رویکرد را رد کرد.

حسین امیرعبداللهیان در حاشیه نشستی درباره بریکس در تهران به خبرنگاران گفت که تهران بر اساس نگاه انسانی خود به موضوع تبادل زندانیان هیچ پیش‌شرطی برای این موضوع ندارد و عدد زندانی‌ها هم مهم نیست و مانعی هم در این ارتباط وجود ندارد.

بنا بر گزارش‌ رسانه‌ها، پنج جاسوس آمریکایی در ایران از زندان آزاد شده‌اند و اکنون در حصر خانگی در ایران به سر می‌برند. سیامک نمازی، مراد طاهباز، عماد شرقی و دو آمریکایی که هنوز ناشناس هستند زندانیان ایرانی آمریکایی هستند که قرار است آزاد شوند. هم‌چنین بر اساس گزارش رسانه‌ها،‌ چهار ایرانی که از سوی آمریکا به بهانه دور زدن تحریم‌ها زندانی شدند قرار است در چارچوب این توافق مبادله شوند؛ اسامی این چهار فرد به طور رسمی اعلام نشده است.

محسن پاک‌آیین در گفت‌وگو با ایسنا درباره آزادسازی بخشی از منابع مالی ایران در ازای آزادی زندانیان گفت: این حق ایران است که برای آزاد سازی منابع مالی خودش که غیرقانونی از طرف آمریکا در بانک‌های مختلف مسدود شده مطالبه جدی داشته باشد و این مساله را پیگیری و به نتیجه برساند. مسئولان چندین سال است که قول دادند این اتفاق بیفتد و این در دستور کار سیاست خارجی ایران قرار داشته است.

وی گفت: آزادی ایرانیان بی‌گناه که به دلایل واهی از سوی آمریکا زندانی شدند، از وظایف دستگاه دیپلماسی و دولت است که این کار را همواره در هر کشوری و برای هر شهروند ایرانی در هر کجا انجام می‌دهد و در رابطه با آمریکا هم این اقدام انجام شد. با توجه به اینکه ایران با آمریکا روابط سیاسی و رسمی ندارد به طور طبیعی مذاکره مستقیم نمی‌توانست انجام شود و طرف‌ها از طریق برخی کشورها از جمله سوییس، قطر و عمان مذاکراتی را انجام دادند و در مجموع پس از دو سال این مذاکرات به نتیجه رسید و قرار است این زندانیان مبادله شوند.

این دیپلمات پیشین کشورمان با تاکید بر اینکه زندانیان دو تابعیتی آمریکا، جاسوس بودند ولی ایرانیانی که در آمریکا دستگیر شدند، شهروندان ایرانی هستند که یا در حال تحصیل بودند یا کار که دستگیر و زندانی شدند، افزود: در عین حال شش میلیارد دلار از منابع مالی خودمان را در کره جنوبی و چهار میلیارد دلار را در عراق آزاد کردیم و این یک دستاورد مثبت برای ایران و نشان دهنده دیپلماسی فعال دولت سیزدهم است. هم‌چنین یک دستاورد در سیاست خارجی کشور است، امیدوارم دستگاه دیپلماسی بتواند آمریکا را متقاعد کند که بقیه زندانیان ایرانی را هم آزاد کند و از منابع پولی ایران رفع انسداد شود.

پاک‌آیین تصریح کرد: توافق برای آزادی زندانیان ایرانی و آمریکایی نشان داد فشار حداکثری و تهدید جواب نمی‌دهد و جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با تدابیر لازم با نمایش اقتدار نظامی خود و با تمسک به دیپلماسی فعال و پویا مطالبات خود را در حوزه‌های اقتصادی و انسان دوستانه به سرانجام برساند.

وی در پاسخ به این پرسش که این توافق ممکن است به احیای برجام بینجامد؟ گفت: این مذاکرات با بحث برجام متفاوت است. مذاکرات ایران و ۱+۴ ادامه دارد و ایران میز مذاکره را هیچ وقت ترک نکرده و معتقد به تعهد در برابر تعهد است. اگر آمریکا تحریم‌های برجامی و پسا برجامی را لغو کند ما هم تعهدات هسته‌ای خود را اعمال می‌کنیم، در غیر این صورت وضعیت همین‌طور باقی خواهد بود و ایران این حق را دارد همان‌طور که آمریکا پایبند به تعهداتش نبود، تعهداتش در مباحث هسته‌ای را دنبال نکند، بنا بر این موضوع توافق بر سر آزادی زندانیان میان ایران و آمریکا به برجام ربطی ندارد.

این کارشناس مسایل بین‌الملل گفت: برجام جای خودش را دارد، البته آمریکا دوست دارد با بازکردن مسیرهای دو جانبه و غیرمستقیم با واسطه سعی کند برجام و بقیه کشورهای عضو این توافق را کنار بزند و به طور غیرمستقیم مذاکرات را خودش دنبال کند اما ایران هم بر اساس منافع خودش تصمیم می‌گیرد.