تکفیری‌های آسیای مرکزی علیه ایران

بهاره محبی-روزنامه‌نگار همشهری

«شمار جنگجویان گروه تروریستی داعش در افغانستان به 6.5هزار نفر رسیده که 4هزار تن از آنها در مرز با تاجیکستان قرار دارند.» این هشدار 6‌ماه پیش آناتولی‌سیدوروف، رئیس ستاد مشترک «سازمان پیمان امنیت جمعی» این روزها ملموس‎تر شده است به‌ویژه که عامل حمله تروریستی 2روز پیش به شاهچراغ در شیراز ملیتی تاجیکستانی داشت. آسیای مرکزی به‌ویژه تاجیکستان به یکی از منابع مهم جذب نیرو برای گروه داعش تبدیل شده است. بیکاری و محدودیت فرصت‌های شغلی از دلایل گرایش شهروندان تاجیکستانی به گروه‌های تروریستی ازجمله داعش برشمرده می‌شود.

سابقه حضور داعش در تاجیکستان
محسن پاک‌آیین، سفیر سابق ایران در جمهوری آذربایجان، در گفت‌وگو با روزنامه همشهری ضمن اشاره به سابقه حضور این گروه تروریستی در آسیای مرکزی معتقد است داعش گروهی فراسرزمینی است که توسط آمریکا تشکیل شده است. برخی از افرادی هم که جنایت اخیر در شاهچراغ را انجام دادند توسط داعش از میان وهابیون تاجیکستان عضوگیری شده‌اند. پاک‌آیین با اشاره به گذشته حضور داعش می‌گوید: «زمانی که در آذربایجان بودم داعش در داغستان و جمهوری‌های خودمختار روسیه از میان وهابیون آذربایجان و منطقه عضوگیری کرده، آنان را آموزش داده و سپس از مسیر ترکیه به سوریه اعزام می‌کردند تا با دولت بشار اسد بجنگند.»

ناتو و آمریکا، حامیان داعش در آسیای مرکزی
روح‌الله مدبر، کارشناس روابط بین‌‎الملل نیز در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید که تقریبا یک سال و نیم پیش بود که پلیس مرزبانی ایران اعلام کرد اسلحه برخی از گروه‌های تروریستی متلاشی‌شده سلاح‌های سازمانی پیمان ناتو بوده است؛ امری که به‌گفته مدبر، در کنار سکوت آنان دربرابر جنایات اخیر، نشان‌دهنده این است که آمریکا و ناتو تعمداً از گروه‌های تروریستی ازجمله داعش حمایت می‌کنند. به‌گفته مدبر، روس‎ها مدت‌هاست که هشدار می‌دهند ناتو در حال فعال کردن گروه‌های داعشی در منطقه قفقاز و آسیای‌مرکزی است که باید جدی گرفته شود.

مذاکره با طالبان برای محدود کردن داعش
به‌گفته پاک‌آئین دستگاه دیپلماسی باید انگیزه کشورهای منطقه برای مبارزه با داعش را تقویت کند. این دیپلمات سابق به همشهری می‌گوید: «وزارت خارجه می‌تواند با مذاکره و برجسته کردن جنایات داعش و خطرات این گروه برای آسیای مرکزی و قفقاز، اتحادی را در منطقه علیه داعش ایجاد کند.» پاک‌آیین همچنین با اشاره به لزوم مذاکره با طالبان در افغانستان برای محدود کردن داعش در مرزهای شمالی می‌گوید که تمام کشورهای همسایه باید بر سر این مسئله با طالبان وارد مذاکره شوند چرا که طالبان خودش به‌دنبال ایجاد ثبات در افغانستان است و فی‌‌نفسه تلاش دارد تا با داعش مقابله کند.

مأموریت وزارت خارجه در سازمان شانگهای
روح‌الله مدبر نیز با تأکید بر اینکه تنها محکوم کردن‌های داخلی و انتشار بیانیه کفایت نمی‌کند، معتقد است که تهران باید همکاری‌های امنیتی را خصوصا با طرف روسی در آسیای مرکزی تقویت کند.
مدبر با اشاره به عضویت ایران در سازمان شانگهای تصریح کرد: «یکی از موضوعاتی که در این سازمان بسیار حائز اهمیت است، مولفه امنیتی است و پیشنهادم به دولت و وزارت خارجه ایران این است که درخواستی به سازمان شانگهای دهد تا موضوع گسترش گروه‌های تروریستی و افراطی در آسیای ‌میانه را در دستور کار قرار دهد و این مسئله به‌طور فوق‌العاده بررسی شود.»